ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୦୬/୦୯: ଭାରତ ଏବଂ ନେପାଳ ମଧ୍ୟରେ ଲିପୁଲେଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଏବେ ଚୀନ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଜଡିତ କରିଛି। ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ସହ ଏକ ସାକ୍ଷାତରେ ନେପାଳ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କେପି ଶର୍ମା ଓଲି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠାଇ କହିଥିଲେ ଯେ ଲିପୁଲେଖ ନେପାଳର କ୍ଷେତ୍ରର ଏକ ଅଂଶ। ଓଲି ଶନିବାର ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କୁ ଭେଟି ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟ ପଥ ଭାବରେ ଲିପୁଲେଖକୁ ପୁନଃ ଖୋଲିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଚୀନ୍ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓଲିଙ୍କ ଚିନ୍ତାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଭାରତ ଏବଂ ନେପାଳ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ।
ସାଂଘାଇ ସହଯୋଗ ସଂଗଠନ (SCO) ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ପାଇଁ ପାଞ୍ଚ ଦିନିଆ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତରେ ଥିବା ଓଲି ଶନିବାର ତିଆନଜିନ୍ରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସିଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଆଲୋଚନା ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ। “ଲିପୁଲେଖ ପଥ ଦେଇ ସୀମା ବାଣିଜ୍ୟ ନେଇ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ସମ୍ପ୍ରତିକ ବୁଝାମଣାକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓଲି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ନେପାଳର ଏବଂ ନେପାଳ ସରକାର ଏହାର ଦୃଢ଼ ଆପତ୍ତି ପଞ୍ଜିକୃତ କରିଛି,” ବେଜିଂରେ ନେପାଳ ଦୂତାବାସ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ଏକ ବିବୃତ୍ତିରେ କୁହାଯାଇଛି।
ଗତ ମାସରେ, ଅଗଷ୍ଟ 19 ତାରିଖରେ, ଚୀନ୍ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ୱାଙ୍ଗ ୟି ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଉଭୟ ଲିପୁଲେଖକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ପଥ ଭାବରେ ପୁନଃ ଖୋଲିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେପାଳର ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାପକ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
ଐତିହାସିକ ଭାବରେ, ଭାରତ ଲିମ୍ପିଆଧୁରା, କଳାପାଣି ଏବଂ ଲିପୁଲେଖକୁ ନିଜର ବୋଲି ଦାବି କରିଆସିଛି। 2020 ମସିହାରେ ନେପାଳ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଦାବି କରି ଏକ ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିବା ପରେ ଏହି ସମସ୍ୟା ଆହୁରି ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ, ଭାରତ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି କହିଛି ଯେ ତିନୋଟି ଅଞ୍ଚଳ ଭାରତର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ, ଏବଂ କୌଣସି ଏକପାଖିଆ କାର୍ଯ୍ୟ ଏହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବ ନାହିଁ।
“ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିପୁଲେଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଉଠାଇଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଥିଲେ ଯେ ୧୮୧୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ସୁଗୌଲି ଚୁକ୍ତି ନେପାଳୀ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକର ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଛି; ଯାହା ଅନୁଯାୟୀ ମହାକାଳୀ ନଦୀର ପୂର୍ବରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ନେପାଳର ଏବଂ ସେହି ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି – ଲିପୁଲେଖକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି, ଏହା କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ଏବଂ ନେପାଳର ଆପତ୍ତି ଥିବାରୁ ଚୀନ୍ ଏହି ଚୁକ୍ତିକୁ ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ,” ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓଲିଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବାଳୟ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ଏକ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଥିବା ବିବୃତ୍ତିରେ ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ଅମୃତ ବାହାଦୁର ରାୟ କହିଛନ୍ତି।
